Kamuoyunda 4. Yargı Paketi olarak anılan “Ceza Muhakemesi Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” teklifi TBMM Genel Kurulu’nda 08.07.2021 tarihinde kabul edilerek yasalaşarak Resmi Gazete ’de yayımlandı. Getirilen yeni konun değişikliklerini kıyaslamak gerekirse;
İdari Yargılama Usulü Kanununda Yapılan Değişikliler
- İdari başvurularda cevap verme süresi 60 günden 30 güne indirilmiştir.
- İdari işlemin kaldırılması, geri alınması, değiştirilmesi veya yeni bir işlem tesis edilmesi talebiyle üst makama yapılan başvurulara cevap verme süresi 60 günden 30 güne indirilmiştir.
- İdari eylemler nedeniyle dava açmadan önce idareye yapılan zorunlu başvurulara ilişkin idareye tanınan cevap verme süresi 60 günden 30 güne indirilmiştir.
- İYUK m. 24 uyarınca idari mercilerce verilecek nihai kararların en geç 30 gün içinde yazılması gerektiği düzenlenmiştir.
Türk Ceza Kanununda Yapılan Değişiklikler
- Kasten öldürme, kasten yaralama, eziyet ve kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçları yönünden, suçun boşanılan eşe karşı işlenmesi nitelikli hal olarak düzenlenmiştir.
Ceza Muhakemesi Kanununda Yapılan Değişiklikler
- Seri muhakeme usulünde yaptırımın belirlenmesi bakımından zincirleme suça ilişkin hükümlerin uygulanabilmesine imkân tanınmış ve mahkemenin talep yazısında olması gereken hususların eksikliği halinde eksikliklerin tamamlanması amacıyla, iade kararı verebileceği düzenlenmiştir.
- Seri muhakeme usulü kapsamına giren bir suçun, kapsama girmeyen başka bir suçla birlikte işlenmesi halinde bu usulün uygulanamayacağı düzenlenmiştir.
- Anayasa Mahkemesinin 202/35 Esas, 2021/26 Karar sayılı iptal kararı doğrultusunda seri muhakeme kurumuna ilişkin düzenleme yapılmıştır.
- Mahkemece iddianamenin kabulünden sonra duruşma gününün belirlenmesi durumunda basit yargılanma usulünün uygulanamayacağı düzenlenmiştir.
- Mağdur veya şikâyetçinin duruşma öncesinde suçun hukuki nitelendirilmesinden haberdar edilmesi amacıyla, kovuşturma evresine geçildiğinde çağrı kâğıdına iddianamenin de eklenmesi zorunlu hale getirilmiştir.
- Mağdur, şikâyetçi ve tanıklar hakkında verilen zorla getirme kararlarının telefon, e-posta, gibi iletişim araçlarıyla da bildirilmesine imkân tanınmıştır. (yürürlük tarihi 01.09.2021)
- İddianameye ilişkin bilgiler ile duruşma tarihinin, telefon, e-posta gibi iletişim araçlarıyla da sanık, mağdur veya şikâyetçiye bildirilmesine imkân tanınmıştır. (yürürlük tarihi 01.09.2021)
- Bilişim sistemlerinin ya da banka veya kredi kartlarının araç olarak kullanılması suretiyle işlenen suçlarda mevcut yetki kuralına ilave olarak mağdurun yerleşim yeri mahkemeleri de yetkili kılınmaktadır.
- İddianamede, yüklenen suçu oluşturan olaylar ve suçun delilleriyle ilgisi bulunmayan bilgilere yer verilemeyeceği öngörülmüştür.
- Yargılama sonucunda beraat kararı verilmesi durumunda, iletişimin tespitine veya dinlenmesine ilişkin kayıtların yok edileceği düzenlenmiştir.
- “sırf ifade almak amacıyla düzenlenen yakalama emirleri” nedeniyle mesai saatleri dışında yakalanan kişilerin, belirlenen tarihte yargı mercilerine gelip ifade vermeyi taahhüt etmeleri durumunda Cumhuriyet savcısının emri doğrultusunda bir defaya mahsus olmak üzere serbest bırakılabilecekleri düzenlenmiştir.
- Tutuklama tedbiri bakımından 100 üncü maddenin üçüncü fıkrasında sayılan (katalog) suçlarda da birinci fıkrada belirtilen “kuvvetli suç şüphesinin varlığını gösteren somut delillerin bulunması” hususu vurgulanmıştır.
- Tutuklamayla ilgili kararlarda mevcut koşullara ilave olarak “adli kontrol uygulamasının yetersiz kalacağını” gösteren delillerin de somut olgularla gerekçelendirilerek açıkça gösterilmesi gerektiği düzenlenmiştir.
- “Konutu terk etmeme” adli kontrol yükümlülüğünün cezadan “mahsup” edilebilmesine imkân tanınmıştır. Buna göre, bu yükümlülük altında geçen her iki gün, bir gün olarak sayılacaktır.
- Adli kontrol tedbirinin devam edip etmeyeceği hususunun en geç 4 aylık aralıklarla incelenmesi düzenlenmiştir. (yürürlük tarihi 01.01.2022)
- Adli kontrol tedbiri bakımından “azami süreler” belirlenmiştir. Bu süre ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen işlerde en çok 2 yıl olup, zorunlu hallerde gerekçesi gösterilerek 1 yıl daha uzatılabilecektir. Ağır ceza mahkemesinin görevine giren işlerde ise adli kontrol süresi en çok 3 yıl olup, zorunlu hallerde gerekçesi gösterilerek 3 yıl, terör suçlarında ise 4 yıl daha uzatılabilecektir. (yürürlük tarihi 01.01.2022)
- Adli kontrol tedbiri altında geçirilebilecek azami sürelerin, “çocuklar bakımından yarı oranda” uygulanması öngörülmüştür.
- Sulh ceza hâkimliğinin tutuklama ve adli kontrol kararlarına karşı dikey itiraz usulü getirilmiş ve bu kararların asliye ceza mahkemesi tarafından denetlenmesi sağlanmıştır. (yürürlük tarihi 01.01.2022)
Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanunda Yapılan Değişiklikler
- Sağlık Bakanlığının önerisi üzerine Adalet Bakanlığı tarafından her defasında iki ayı geçmemek üzere verilebilen Covid-19 iznine ilişkin uzatma sayısı yediden dokuza çıkarılmıştır.
Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanunda Yapılan Değişiklikler
- Hakim adayları ile avukat stajyerlerinin Anayasa Mahkemesinde staj yapabilecekleri düzenlenmiştir.